Jak wspierać dziecko w budowaniu poczucia własnej wartości?
Dziecko, które ma wysokie poczucie własnej wartości czuje, że zasługuje na miłość i szacunek. Na
miarę swoich możliwości otwiera się na innych ludzi i wyzwania, jakie przed nim stają. Wie, w czym
jest dobre, ale ma też świadomość swoich słabszych stron–nie ma przeświadczenia, że we wszystkim
musi być najlepsze. Czuje się dobrze we własnej skórze–z tym, jakie jest, jak wygląda. Nie czuje się
ani lepsze, ani gorsze od innych. Poczucie własnej wartości jest czymś, co rozwija się w toku
codziennych doświadczeń dziecka z bliskimi mu dorosłymi–głównie rodzicami, ale także dziadkami
czy nauczycielami. Jeśli jako rodzic zastanawiasz się, jak możesz wspierać budowanie wysokiego
poczucia własnej wartości u swojego dziecka, ten tekst jest dla Ciebie.
Wysokie poczucie własnej wartości–dlaczego to takie ważne?
Dziecko (i dorosły) z wysokim poczuciem własnej wartości lepiej radzi sobie z różnego rodzaju
trudnościami, które przed nim stają–zarówno w sytuacji zadaniowej, jak i w relacjach z innymi.
Wiara w siebie obniża poziom lęku i zagrożenia, zwiększając odwagę do stawiania czoła wyzwaniom.
Wysokie poczucie własnej wartości sprzyja optymistycznemu patrzeniu w przyszłość i lepszemu
radzeniu sobie ze stresem. Dowiedziono, że osoby z wysokim poczuciem własnej wartości są mniej
podatne na wpływ społeczny–mają swoje zdanie i nie boją się go ujawniać; potrafią bronić swoich
praw, nie krzywdząc przy tym innych. Widać więc, że wysokie poczucie własnej wartościpomaga
realizować ważne dla siebie cele, rozwijać się, stawiać czoła trudnościom, budować relacje, troszczyć
się o siebie i innych. Sprzyja szczęśliwszemu, bardziej spokojnemu przeżywaniu codzienności i życia w
ogóle.
Co mogę robić jako rodzic, by budowaćw dziecku wysokie poczucie własnej wartości?
W tej kwestii jako rodzic masz duże pole do działania. Pamiętaj jednak, że budowanie i wzmacnianie
w dziecku poczucia własnej wartości jest procesem i nic tu nie dzieje się z dnia na dzień. Uzbrojony w
cierpliwość zainspiruj się poniższymi wskazówkami.
Daj dziecku miłość i akceptację
By dziecko mogło „na własnej skórze” poczuć, że jest ważne, że zasługuje na miłość i uwagę, musi
tego najpierw doświadczyć w relacji z Tobą. Jak to zrobić? Okazuj wiarę w dobre chęci i intencje
dziecka–nie zakładaj, że coś robi specjalnie czy na złość Tobie. Popatrz na jego zachowanie poprzez
pryzmat tego, że w ten sposób wysyła Ci ważny komunikat, że czasami nie umie jeszcze poradzić
sobie inaczej i potrzebuje wsparcia dorosłego.Pamiętaj: Twoje dziecko jako osoba jest dobre i jedyne
w swoim rodzaju, a to, czego czasami możesz nie tolerować, to tylko niektóre jego zachowania.
Trudne zachowania nie są jednak powodem, by „wycofywać” miłość czy akceptację do dziecka–nie
mów dziecku,że go już nie kochasz, bo po raz trzeci w tym tygodniu się z Tobą pokłóciło. Niezwykle
ważnym i wymagającym zadaniem dla rodzica jest z jednej strony okazanie dziecku szacunku, miłości
i akceptacji niezależnie od okoliczności, a z drugiej–gdy sytuacja tego wymaga–jasne określenie
swoich granic i pokazywanie reguł obowiązujących w świecie.
Okaż zrozumienie dla dziecięcych emocji
Wysokie poczucie własnej wartości wiąże się ze świadomością własnych stanów emocjonalnych i
zgodą na nie. Wpisuje się w nie także przekonanie, że wszystkie emocje, których doświadczam są w
porządku, dają mi cenną wiedzę o sobie i o tym, co dzieje się na zewnątrz–wzbogacają nie tylko
mnie jako osobę, ale także moje otoczenie. Dzieci w dopiero w toku rozwoju uczą się, że to co
przeżywają to właśnie złość, smutek, tęsknota, rozpacz, duma. Mają naturalną gotowość do ekspresji
różnych emocji, a tym czego potrzebują od dorosłych, jest akceptacja dla przeżywanych przez nie
stanów emocjonalnych i pomoc w ich nazwaniu oraz zrozumieniu. Co jako rodzic możesz w związku z
tym robić? Przede wszystkim pozwalaj dziecku przeżywać emocje–nie karć i nie zawstydzaj za to, że
się złości albo jest smutne. Staraj się nazywać dziecięce uczucia („słyszę, że bardzo zależało ci na tym
wyjeździe; domyślam się, że jesteś rozczarowany i smutny tym, że ostatecznie nic z tego nie wyszło”) i
wspólniezdzieckiemszukajróżnychsposobówradzeniasobieznimi(„czegobyśteraz
potrzebował?”). Pozwól (sobie i dziecku) na bycie nieidealnym.
Dla dziecka jesteś wzorem donaśladowania. Możesz na co dzieńpokazywać mu, żecelem
podejmowania różnych wyzwań nie jest dążenie do perfekcji. Czasami rodzice wpadają w pułapkę
błędnego przekonania, że w kontakcie z dzieckiem muszą się ze wszystkim „wyrabiać”, zawsze mieć
rację,być nieomylni, wszystko robić najlepiej. Pewnie już w momencie, gdy czytasz to ostatnie zdanie
widzisz, że to nierealne założenie. Co więcej, by Twoje dziecko miało wysokie poczucie własnej
wartości wcale nie potrzebuje mieć obok siebie idealnego rodzica–ono potrzebuje widzieć, że jego
rodzic to osoba z krwi i kości, autentyczna w byciu sobą–popełniająca błędy, umiejąca się do nich
przyznać i wyciągać wnioski, mająca dystans do siebie. Tak samo jak Ty nie potrzebujesz być idealnym
rodzicem, tak Twoje dziecko nie musi być we wszystkim najlepsze–daj synowi czy córce do
zrozumienia, żewpodejmowaniuróżnegorodzaju działańniechodziozdobywanienagród,
pierwszych miejsc, najwyższych stopni, a bardziej o to, by móc się czegoś nauczyć, dowiedzieć,
doświadczyć.
Pokaż dziecku, że jego potrzeby są ważne
Poczucie własnej wartości łączy się ze świadomością własnych potrzeb oraz umiejętnością zadbania o
nie, z jednoczesnym uwzględnianiem szerszej rzeczywistości i aktualnych możliwości. Dzieci często
pokazują rodzicom, gdzie leżą ich granice (już 2-latek entuzjastycznie mówi „nie!”), czego nie lubią, a
co chcą. Warto zadać sobie pytanie, jak wtedy reaguję? Złoszczę się na dziecko? Zaprzeczam jego
potrzebom? Ignoruję je? A może autentycznie staram się na nie odpowiadać? Oczywiście, nie zawsze
prośba dziecka będzie możliwa do spełnienia, niemniej–zawsze można dać dziecku komunikat
„słyszę, że to jest dla ciebie ważne”. Już samo to może wzmacniać w dziecku poczucie, że jego
potrzeby są istotne i warte zauważenia,co z kolei przekładać się będzie na budowanie poczucia
własnej wartości.
Większość rodziców chce, żeby ich pociechy cieszyły się wysokim poczuciem własnej wartości i często
zastanawia się, jak można by im pomóc. Poza działaniami opisanymi w tym artykule warto pamiętać
o jednej niezwykle ważnej kwestii, którą chciałam się podzielić kończąc dzisiejszy wpis–okazuje się,
że znaczna liczba badań wskazuje na następującą rzecz: „(…) największym źródłem poczucia własnej
wartości są opiekunowie, których własna samoocena jest wysoka.
Jak dobrze być sobą. O poczuciu własnej wartości. N. Branden, GWP 2007/ Autorka: Justyna Kobyra,
psycholog dziecię